Ośrodek Rehabilitacji Kardiologicznej Dziennej, gdzie kompleksową pomoc otrzymują pacjenci po incydentach kardiologicznych, np. po zawałach serca, po operacjach kardiochirurgicznych, oraz z niewydolnością krążenia, rozpoczął działalność pod koniec października br. w SP Szpitalu Klinicznym Nr 4 w Lublinie.

Stało się to możliwe dzięki udziałowi szpitala w programie KOS-zawał. Program kompleksowej opieki nad pacjentem po zawale serca (KOS-zawał), którego realizacja rozpoczęła się w SPSK Nr 4 w Lublinie w połowie 2023 roku, to program specjalistycznej opieki w zakresie leczenia szpitalnego, ambulatoryjnego i rehabilitacji kardiologicznej. Wśród założeń programu jest monitorowanie zdrowia pacjenta po wypisie ze szpitala oraz maksymalne ułatwianie mu dostępu do dalszego leczenia i rehabilitacji.

– Rehabilitacja kardiologiczna ma sens wtedy, kiedy rozpoczyna się w odpowiednim do tego czasie, a nie po kilku miesiącach po zachorowaniu na choroby układu krążenia. Program KOS-zawał, który zaczął realizować nasz szpital, różni się od wcześniejszych procedur. Teraz pacjent po zawale serca, rehabilitowany w szpitalu w czasie hospitalizacji i później podczas turnusu w ośrodku w Nałęczowie, pozostaje pod naszą opieką znacznie dłużej. Czas leczenia w programie KOS-zawał wynosi jeden rok. Dlatego właśnie w SPSK Nr 4 w Lublinie powstał Ośrodek Rehabilitacji Kardiologicznej Dziennej – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Andrzej Wysokiński, kierujący Klinicznym Oddziałem Kardiologii i Rehabilitacji Kardiologicznej z Pododdziałem Intensywnej Opieki Kardiologicznej w tym szpitalu.

W ramach programu działa cały zespół: lekarze, pielęgniarki, fizjoterapeuci, dietetycy i psycholodzy omawiają oraz ustalają z chorymi sposób leczenia i fizjoterapii. Zachęcają do zmiany nawyków zdrowotnych i do aktywności fizycznej dostosowanej do możliwości konkretnego pacjenta. Świadczenia są realizowane w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.

Zawał mięśnia serca

Najczęściej zawarł serca tworzy się na podłożu szeroko rozumianej miażdżycy. Zwykle pęka blaszka miażdżycowa, która krytycznie zwęża lub zamyka światło tętnicy wieńcowej i wtedy dochodzi do zawału mięśnia Co niepokojące, zawał serca dotyka coraz młodsze osoby, obserwujemy go zarówno u 40-latków, jak i u osób w wieku 60, 70 czy 80 lat. W przypadku zawału serca bardzo ważny jest czas. Kardiolodzy mówią: „czas to mięsień”. Oznacza to, że im szybciej chory trafi do ośrodka kardiologii inwazyjnej, tym większe ma szanse na przeżycie i lepsze rokowanie – podkreśla dr n. med. Robert Błaszczyk, koordynator programu KOS-zawał w SPSK Nr 4 w Lublinie i dodaje, że na stan zdrowia ma wpływ wiele czynników, między innymi styl życia. Żyjemy coraz szybciej, w pędzie i w stresie. Poza tym wiele osób pali papierosy i niezdrowo się odżywia, nieregularnie spożywa posiłki, także w porze wieczornej i nocnej. Plagą naszych czasów są nadwaga i otyłość. Do tego dochodzą inne używki, np. alkohol oraz brak ruchu. To wszystko ma wpływ na układ krążenia.

Opieka skoordynowana – 4 moduły

Opieka nad pacjentem w ramach programu KOS-zawał zaczyna się już w szpitalu. – Pacjent z zawałem serca przyjmowany do SPSK Nr 4 w Lublinie zostaje objęty opieką, w ramach której ma wykonywane kompleksowe badania i przydzieloną określoną liczbę porad lekarskich poza kolejnością, podobnie jak to jest w pakiecie onkologicznym, powinien też odbyć rehabilitację kardiologiczną – mówi dr n. med. Anna Krawczyńska, kierująca Zakładem Fizjoterapii SPSK Nr 4 w Lublinie, która odpowiada za organizację Ośrodka Rehabilitacji Kardiologicznej Dziennej.

Program KOS-zawał ma cztery moduły. Pierwszy to leczenie w szpitalu, w tym leczenie inwazyjne – angioplastyka tętnic wieńcowych albo operacja pomostowania aortalno-wieńcowego, czyli wszczepienia tzw. by-passów. W ramach drugiego modułu pacjent jest objęty opieką w poradni kardiologicznej, odbywa co najmniej 5 wizyt i przechodzi niezbędne badania oceniające stan układu krążenia, typu echo serca, próba wysiłkowa, regularna kontrola lipidogramu. Kolejny moduł to moduł elektrofizjologiczny. Jeśli chory wymaga wszczepienia urządzeń typu stymulator, kardiowerter-defibrylator, następuje to szybko i sprawnie. Czwarty moduł dotyczy rehabilitacji kardiologicznej, która po zawale serca powinna rozpocząć się jak najszybciej.

Rehabilitacja kardiologiczna dzienna

Po wykonaniu próby wysiłkowej pacjent jest kwalifikowany do określonego modelu rehabilitacji dziennej. Każdy z nich składa się z kilku elementów: treningów interwałowych z indywidualnie dostosowanym obciążeniem treningowym, ćwiczeń czynnych, z oporem, oddechowych i treningów relaksacyjnych. Fizjoterapeuci prowadzą również edukację pacjentów w zakresie podejmowania bezpiecznej aktywności fizycznej.

– Ośrodek Rehabilitacji Kardiologicznej Dziennej został wyposażony w cykloergometry z możliwością monitorowania parametrów pacjenta w trakcie treningu, takich jak zapis akcji serca – EKG, wartości tętna i ciśnienia krwi. Dzięki temu jest możliwość podjęcia przez personel szybkich działań w przypadku niepokojących reakcji pacjenta na wysiłek, co podnosi poziom jego bezpieczeństwa w trakcie treningu. Ośrodek dysponuje również bieżnią do wykonywania testów wysiłkowych oraz ergospirometrem. Ergospirometria jest badaniem wykonywanym w celu oceny wydolności układu oddechowo i jego odpowiedzi na podejmowany wysiłek. Posiadany przez Ośrodek ergospirometr jest pierwszym tego rodzaju aparatem w szpitalu, co otwiera nowe możliwości diagnostyczne również dla innych grup pacjentów, np. pulmonologicznych. Dodatkowo w wyposażeniu ośrodka są aparaty do EKG i holter EKG, które umożliwiają szybkie przeprowadzenie oceny stanu pacjenta – mówi dr n. med. Anna Krawczyńska.

Zmniejszenie śmiertelności

– Pacjent po zawale mięśnia sercowego jest narażony na różne powikłania, które przed uruchomieniem programu nie były w pełni Należą do nich m.in. niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca, tętniak lewej komory, częstoskurcze, dlatego w programie KOS-zawał jest wykonywane badanie pracy serca holterem EKG. Wszystko po to, aby zapobiec powikłaniom po wyjściu pacjenta ze szpitala i zmniejszyć śmiertelność osób po zawale serca, która w Polsce wynosiła średnio ok. 20 procent przed uruchomieniem programu KOS-zawał – mówi prof. Andrzej Wysokiński.

W Polsce co roku odnotowuje się ok. 70 tys. zawałów serca. Częściej występuje one u mężczyzn niż u kobiet. Ze statystyk szpitali, w których program KOS-zawał już działa, wynika, że śmiertelność pacjentów zmniejszyła się o ok. 30 procent w pierwszym roku po wystąpieniu zawału.

Program KOS-zawał zmniejsza ryzyko zgonu

Na Lubelszczyźnie program kompleksowej opieki nad pacjentem po zawale serca (KOS-zawał) jest realizowany w następujących szpitalach:

1. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie
2. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie
3. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Puławach
4. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Białej Podlaskiej
5. Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Papieża Jana Pawła II w Zamościu
6. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie

– Program KOS-zawał jest sukcesem wszystkich zaangażowanych w jego opracowanie i realizację – Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, ośrodków realizujących i kardiologów. Wobec tak dobrych wyników funkcjonowania programu wydaje się konieczne zobligowanie wszystkich ośrodków leczących ostry zawał mięśnia sercowego do włączenia się do programu – przyznaje dr hab. n. med. Tomasz Hryniewiecki, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii.

aa