Na początku roku 2025 w „Nature Medicine”, jednym z najbardziej prestiżowych czasopism naukowych, opublikowano artykuł pt. „International multicenter validation of AI-driven ultrasound detection of ovarian cancer” (Międzynarodowa wieloośrodkowa walidacja wykrywania raka jajnika za pomocą ultradźwięków sterowanych sztuczną inteligencją), którego współautorem jest prof. dr hab. n. med. Artur Czekierdowski z I Katedry i Kliniki Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii USK Nr 1 Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Najnowsze wyniki badań opublikowane w tym prestiżowym czasopiśmie są pierwszą na świecie kompleksową oceną, która weryfikuje potencjał modeli sztucznej inteligencji w diagnostyce obrazowej guzów jajnika.

– Metody sztucznej inteligencji mogą potencjalnie zwiększyć wartości prognostyczne różnych badań obrazowych, co w efekcie może mieć istotny wpływ na poprawę wyników diagnostyki – mówił prof. Czekierdowski w czasie briefingu prasowego, który odbył się 6 stycznia w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym Nr 1 w Lublinie. Profesor współpracował z lekarzami z Karolinska Institutet w Szwecji, tworząc zespół, który prowadził badania nad wykorzystaniem sztucznej inteligencji w diagnozowaniu raka jajnika. Wyniki opublikowano właśnie w czasopiśmie „Nature Medicine”. Jak się okazało, AI jest w tym lepsza, nawet od wybitnych ekspertów.

– Musimy przyznać, że sztuczna inteligencja jest lepsza w rozpoznawaniu przypadków raka jajnika zarówno od ekspertów, jak i pozostałych lekarzy. Jej dokładność diagnostyczna wyniosła 86%, a ekspertów – 82% i 77% lekarzy niebędących ekspertami w tej dziedzinie – przekazał prof. Czekierdowski, dodając, że sztuczna inteligencja może poprawić diagnostykę raka jajnika, co pozwoli w przyszłości dobrać odpowiedniejszy rodzaj leczenia, prognozować przeżycie, a także ryzyko nawrotu choroby.

Ok. 8% guzów jest tak trudnych do zidentyfikowania, że nawet najlepsi eksperci nie są w stanie zróżnicować typu guza przed operacją.

Modele sztucznej inteligencji, opracowane w Karolinska Institutet w Sztokholmie, wykorzystują sieci neuronowe do analizy obrazów USG guzów jajnika. Przetestowano je na ponad 17 tys. obrazów od 3,6 tys. pacjentek z guzami jajnika. Wyniki AI porównano z diagnozami 33 ekspertów z ośmiu krajów oraz mniej doświadczonych lekarzy. AI osiągnęła dokładność 86%, podczas gdy eksperci 82%, a pozostali lekarze 77%.

Na spotkaniu z dziennikarzami mówiono o innowacyjnych metodach badawczych i poprawie diagnozowania w leczeniu raka jajnika dzięki sztucznej inteligencji. Od strony naukowej i badawczej opowiedział o tych zagadnieniach prof. Artur Czekierdowski, a praktyczne zastosowanie tych metod w działalności klinicznej i diagnozowaniu oraz leczeniu pacjentek przedstawił lek. med. Ernest Starek z Kliniki Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii USK 1 – UM w Lublinie.

Połączenie najnowocześniejszych metod badawczych, wykorzystujących modele predykcyjne oparte na sztucznej inteligencji, może przewyższać zdolności prognostyczne uzyskiwane przez ekspertów w identyfikacji raka jajnika na obrazach ultrasonograficznych. I te innowacyjne metody diagnostyczne w praktyce klinicznej umożliwiają lekarzom operowanie nawet najmniejszych zmian nowotworowych, co w konsekwencji wpływa na możliwość zachowania płodności u młodych pacjentek. Dlatego wciąż są poszukiwane metody obrazowe, które będą w stanie wykryć i oszacować ryzyko zmian nowotworowych nawet w małych 1-2 cm zmianach w jajniku, a niestety często rak jajnika jest rozpoznawany już w zaawansowanym stadium, kiedy szanse na przeżycie sięgają niewiele ponad 20%.

W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie działa poradnia diagnostyki patologii jajnika, w której rocznie konsultowanych jest od 150 do 250 pacjentek. Częściej niż w innych rejonach Polski są u nich wykrywane nowotwory jajnika na wczesnym etapie zaawansowania. W ostatnich latach najmłodsza pacjentka kliniki ginekologii z nowotworem złośliwym jajnika miała 14 lat, a najstarsza – 94 lata.

Metody sztucznej inteligencji mogą odkryć niewidoczne nawet dla eksperta cechy obrazu charakterystyczne dla guzów złośliwych i dzięki temu możliwe jest operowanie nawet najmniejszych zmian nowotworowych, co w konsekwencji wpływa na możliwość zachowania płodności u młodych pacjentek, które chcą w przyszłości mieć dziecko.

Prof. Artur Czekierdowski podsumował, że obecna technologia AI może już być wykorzystywana jako metoda pomocnicza, co w kontekście małej liczby ekspertów w tej dziedzinie ginekologii onkologicznej będzie miało duże znaczenie i dodał, że przyszłość AI w medycynie jest już zapewniona i nie ma przed nią odwrotu. „Problemem jest umiejętność odpowiedniego korzystania z programów opartych na AI” – zaznaczył prof. Czekierdowski.

aa