Z lekarzami Centrum Diagnostyki i Leczenia Endometriozy Endo Team Lublin 1. Wojskowego Szpitala Klinicznego w Lublinie: kierującym ośrodkiem dr. Piotrem Olchą, dr. hab. Krzysztofem Gałczyńskim, dr. Łukaszem Nowakowskim i dr. Andrzejem Miturskim rozmawia Anna Augustowska.

• Czy istnieją małoinwazyjne i nowoczesne metody diagnozowania endometriozy?

Zdecydowanie istnieją! Kiedyś uważano, że aby zdiagnozować endometriozę, trzeba ją zobaczyć wizualnie poprzez wykonanie laparoskopii diagnostycznej. Obecnie nie jest to konieczne. Praktycznie każda poradnia ginekologiczna dysponuje odpowiednimi narzędziami do zdiagnozowania endometriozy, chociaż nie zawsze jest to rzeczywiście takie proste. Wyróżniamy cztery fenotypy endometriozy: adenomioza, endometrioza głęboka, endometrioza jajnikowa oraz endometrioza powierzchowna. Pierwsze trzy fenotypy możemy zdiagnozować w prosty sposób za pomocą badania ultrasonograficznego przezpochwowego. Czwarty typ endometriozy powierzchownej lub jej cechy pośrednie diagnozujemy, przeprowadzając badanie w tzw. algorytmie endometriozy, oglądając nie tylko narząd rodny, lecz także inne struktury miednicy mniejszej. Poza ultrasonografią do rozpoznawania endometriozy może służyć rezonans magnetyczny. To badanie powinno być jednak wykonane w odpowiednim protokole, co przekłada się na czas trwania badania, ponieważ standardowe skany będą miały zbyt niską czułość diagnostyczną. Istnieją również komercyjne testy diagnostyczne wykonywane z krwi oraz na podstawie biopsji endometrium i one również mogą być pomocne w postawieniu diagnozy.

• Ile średnio czeka pacjentka na diagnozę?

Może to zajmować nawet… 10 lat. Szczęśliwie dla polskich pacjentek zmienia się świadomość możliwej patologii bolesnych miesiączek. Kobiety same informują się wzajemnie, że nadmierne dolegliwości bólowe powinny zmobilizować je do konsultacji lekarskiej. Temat endometriozy stał się popularny również w mediach. Liczne wywiady z celebrytkami cierpiącymi z powodu endometriozy, które opowiadając o swoich problemach oraz o multidyscyplinarnym leczeniu, zachęcają pacjentki do przełamania bariery strachu przed konsultacją lekarską. Sami lekarze też coraz częściej kierują pacjentki do specjalistycznych ośrodków, w których po ustaleniu rozpoznania i wdrożeniu leczenia kobiety wracają do swoich lekarzy prowadzących.

• Co sprawia lekarzom największą trudność w postawieniu diagnozy?

Między innymi niespecyficzność objawów, które mogą przypominać inne schorzenia ginekologiczne, gastrologiczne czy urologiczne. Część pacjentek ma nietypowe objawy lub są one słabo wyrażone. Bardzo często zdarza się, że stopień zaawansowania zmian nie koreluje z nasileniem objawów. Poza tym kobiety późno zgłaszają się po pomoc, bo przecież funkcjonuje społeczne przekonanie, że okres musi być bolesny. Część kobiet wstydzi się rozmawiać o swoich dolegliwościach. Czasami jesteśmy zmuszeni wykluczyć szereg innych schorzeń dających podobne objawy. Często potrzebna jest współpraca interdyscyplinarna, dlatego proces diagnostyczny może być długotrwały. Z kolei pacjentkom trudności sprawia brak standardowej ścieżki diagnostycznej w systemie publicznej opieki zdrowotnej. Ograniczony czas wizyty lekarskiej utrudnia zebranie dokładnego wywiadu i określenie charakteru zmian.

• Jakie są metody leczenia?

Obecnie leczenie endometriozy jest wyłącznie objawowe i ma na celu łagodzenie bólu, zmniejszenie obfitości krwawień miesiączkowych oraz poprawę komfortu życia. Możliwości terapeutyczne można podzielić na kilka głównych zagadnień. Jedną z najbardziej nielubianych przez pacjentki jest modyfikacja stylu życia i wdrożenie diety przeciwzapalnej. Dużo łatwiejszą terapią jest leczenie farmakologiczne, w której stosujemy przede wszystkim leki hormonalne: dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, progestageny, analogi GnRH w połączeniu z add-back therapy oraz NLPZ. Jedną z metod terapii jest również leczenie chirurgiczne, w którym złotymi standardami pozwalającymi na precyzyjne techniki oszczędzające, szczególnie u pacjentek planujących ciążę, są laparoskopia oraz chirurgia robotyczna. Ważną rolę terapeutyczną pełnią również fizjoterapeuci stosujący techniki manualne. Śmiało zatem można powiedzieć, że nie ma jednej metody leczenia endometriozy.

• Co wyróżnia Centrum Diagnostyki i Leczenia Endometriozy Endo Team Lublin 1. Wojskowego Szpitala Klinicznego w Lublinie?

Jesteśmy profilowanym ośrodkiem, w którym od 2019 r. diagnozujemy pacjentki cierpiące z powodu dolegliwości związanych z endometriozą i wdrażamy u nich kompleksowe leczenie. Wyróżnia nas indywidualne i kompleksowe podejście do pacjentek z endometriozą. Współpracujemy z fizjoterapeutami, kierujemy pacjentki na konsultacje psychologiczne, zalecamy modyfikację stylu życia i diety. Współpracujemy interdyscyplinarnie – z chirurgami, gastrologami, urologami czy ze specjalistami leczenia bólu. W przypadkach, w których endometrioza wpływa na płodność, współpracujemy z klinikami leczenia niepłodności. Reasumując, stawiamy na wysokie standardy, chociaż napotykamy na ograniczenia systemowe, szczególnie w wycenie świadczeń z koszyka NFZ. Szkolimy też lekarzy.