z Barbarą Hasiec, ordynator Oddziału Chorób Zakaźnych Dzieci Szpitala im. Jana Bożego w Lublinie, rozmawia Jerzy Jakubowicz

• W Polsce pojawiły się ogniska odry. Wśród narażonych są dzieci nieszczepione z winy rodziców, jak również osoby dorosłe oraz osoby w wieku podeszłym.
– Odra jest ostrą chorobą zakaźną, która łatwo rozprzestrzenia się wśród osób nieuodpornionych w każdym wieku. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Na odrę chorują głównie osoby niezaszczepione i te, które nie chorowały na odrę. Przed wprowadzeniem szczepień ochronnych na odrę chorowała prawie każda osoba. Szczepienia przeciwko odrze wprowadzono do programu szczepień ochronnych dla niemowląt w 1975 r. Od 2004 r. stosujemy szczepionkę skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce w wieku 13-15 miesięcy i potem w 10 r. życia. Od 2019 r., ze względu na bieżącą sytuację epidemiologiczną, szczepienie drugą dawką przesunięto na 6 r. życia. Osoby po 50 r. życia z dużym prawdopodobieństwem przechorowały odrę. Przechorowanie daje trwałą odporność na całe życie. Osoby młodsze powinny sprawdzić swoją kartę uodpornienia. Jeśli były zaszczepione jedną dawką, w celu uodpornienia powinny przyjąć dawkę przypominającą szczepionki. Szczepienie przeprowadza się szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce. Wszystkie zarejestrowane w Polsce szczepionki przeciwko MMR są dopuszczone do stosowania u dorosłych. Osoby nieszczepione powinny przyjąć dwie dawki szczepionki w odstępie 3 miesięcy (nie wcześniej niż 4 tygodnie od podania pierwszej dawki). Ze względu na to, że jest to szczepionka żywa, nie wolno szczepić kobiet w ciąży. Po ekspozycji na odrę, podanie szczepionki w ciągu 72 godzin od kontaktu może uchronić przed zachorowaniem. Odporność poszczepienna po dwóch dawkach wynosi ok. 98 proc. i utrzymuje się do końca życia.

• Jaki jest Program Szczepień Ochronnych na 2019 r.
– Zaleca się szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce osobom, które pracują w środowiskach dziecięcych (przedszkolach, szkołach, przychodniach, szpitalach), jeśli od szczepienia upłynęło więcej niż 10 lat. Jeśli osoba dorosła nie wie, czy w przeszłości chorowała na odrę lub nie ma dokumentacji dotyczącej szczepień, powinna się zaszczepić. Badanie poziomu przeciwciał przeciwko odrze można potraktować jedynie jako badanie pomocnicze. Wynik ujemny nie znaczy, że nie mamy odporności przeciw odrze.

• Zgłaszany jest projekt obowiązkowych szczepień dla lekarzy i szerzej personelu medycznego?
– Personel medyczny jest w grupie ryzyka, jeśli chodzi o zachorowania na choroby zakaźne jesteśmy na pierwszej linii frontu w kontakcie z pacjentem. Personel może również stanowić źródło zakażenia dla pacjentów i współpracowników. Epidemie chorób zakaźnych w placówkach opieki zdrowotnej mogą mieć poważne konsekwencje finansowe, wizerunkowe i prawne. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 2012 r. w sprawie rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników – służba zdrowia należy do grupy, w której obowiązkowe są szczepienia przeciwko wzw B i tak jest nadal w Programie Szczepień Ochronnych 2019 r.
Niestety, nikt nie zwraca uwagi, że jesteśmy bardzo narażeni na zachorowanie na grypę, krztusiec, choroby inwazyjne – jak zakażenia meningokokowe i pneumokokowe, wirusowe zapalenie wątroby
typu A. O tym zaczynamy głośno mówić i zwracać uwagę na ten problem. Bardzo ważny jest pacjent, ale my, lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni też.

• W takim razie przeciwko jakim chorobom należy się zaszczepić?
– Obecnie tylko szczepienie przeciwko wzw B jest bezpłatne. W 2016 r. ukazało się rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie metody zapobiegania odrze – osoby narażone na styczność z osobą chorą lub podejrzaną o zachorowanie na odrę podlegają szczepieniom ochronnym. Nadzór nad wykonaniem szczepień po kontakcie z odrą sprawuje państwowy powiatowy inspektor sanitarny.
Mam nadzieję, że uda się stworzyć program szczepień bezpłatnych dla służby zdrowia, biorąc w określonych grupach rzeczywiste czynniki narażenia. Jednak mając świadomość ryzyka zawodowego stosujmy profilaktykę w postaci szczepień przeciwko grypie, zakażeniom meningokokowym, pneumokokowym, krztuścowi.