Zofia Grażyna Jarząb (1926-2024)
Profesor Zofia Grażyna Jarząb, córka Józefa Jarząba, profesora chirurgii stomatologicznej, twórcy stomatologii lubelskiej, urodziła się we Lwowie 1926 r.
Zawierucha II wojny światowej i wysiedlenie przez Niemców zmusiło rodzinę do osiedlenia się w Krakowie. Na decyzję o studiach medycznych Zofii wpływ miała praca ojca, który był dla córki wzorem.
Wspominała: „Pewnego razu, pod osłoną nocy, przywieziono do krakowskiej przychodni postrzelonego w twarz młodego partyzanta. Jedyną osobą, która mogła asystować profesorowi przy operacji, byłam ja. Ten przypadek miał istotny wpływ na podjęcia mojej decyzji: będę lekarzem. I tak oto zostałam studentką tajnego Wydziału Lekarskiego na UJ”.
W 1947 r. prof. Józef Jarząb został służbowo przeniesiony do Lublina, gdzie kierował Katedrą i Kliniką Stomatologii Wydziału Lekarskiego UMCS. Córka przyjechała do Lublina rok później, na ostatni rok studiów medycznych. Wspominała: „Zalążek Kliniki Stomatologicznej w Lublinie to były dwa pokoje i trzy fotele dentystyczne w budynku UMCS na Placu Litewskim, ale w tym czasie władze miasta przeznaczyły na nową klinikę stomatologiczną wypaloną ruinę dawnej fabryki wag przy ulicy Lubartowskiej 58, jej adaptację ukończono w roku 1950”.
Profesor Zofia Jarząb kontynuowała tradycję zapoczątkowaną przez swego ojca coroczne zjazdy naukowo-szkoleniowe w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą dla młodych lekarzy stomatologów z wykładami szkoleniowymi wybitnych specjalistów stomatologów z Polski i zagranicy. W roku 1976 powstał jedyny wówczas w Polsce Instytut Stomatologii przy ul. Klinicznej w Lublinie, ze wszystkimi specjalnościami stomatologicznymi oraz z 30-łóżkowym oddziałem stacjonarnym, którego dyrektorem mianowano prof. Zofię Jarząb.
Jako pierwsza w Polsce w stomatologii wprowadziła kriogeniczne leczenie naczyniaków jamy ustnej i twarzy, szczególnie u małych dzieci od 3 miesiąca życia, jak również wprowadziła leczenie stomatologiczne dzieci niepełnosprawnych, w znieczuleniu ogólnym.
Wiele nowatorskich rozwiązań zastosowanych przez prof. Zofię Jarząb na trwale wpisało się w annały polskiej stomatologii: operacje wad szczękowych metodą wewnątrzustną, dzięki czemu unikano szpecących blizn pooperacyjnych twarzy, zastosowanie implantacji własnych zębów, zastosowanie kriochirurgii z użyciem podtlenku azotu przy niszczeniu brodawczaków jamy ustnej i naczyniaków twarzy, wprowadzenie techniki leczenia złamań szczęk przy pomocy metalowych blaszek perforowanych bez konieczności stosowania kłopotliwych szyn.
Profesor Zofia Jarząb wykształciła liczną kadrę stomatologów i specjalistów w zakresie chirurgii szczękowej. Była promotorem i recenzentem ponad 30 prac doktorskich i 10 habilitacyjnych.
Miała również istotne osiągnięcia na polu kultury. Była prezesem Towarzystwa Muzycznego w Lublinie, współorganizowała Międzynarodowe Konkursy Młodych Skrzypków im. Henryka Wieniawskiego. Była również radną Wojewódzkiej Rady Narodowej.
Profesor Zofia Jarząb została uhonorowana licznymi odznaczeniami, a ostatnio w wieku już prawie 98 lat, w związku z 50. rocznicą powstania Wydziału Stomatologicznego w Lublinie, jako pierwsza jego dziekan, otrzymała „Medal 50-lecia Nauczania Stomatologii w Lublinie”.
Przeżyła długie, piękne i twórcze życie, była osobą samodzielną i taka w spokoju odeszła 24 lipca 2024 r., otoczona naszą miłością.
A dla mnie ciągle jest i zawsze będzie ukochaną MAMĄ.
Dr Hanna Kołodziejczyk