Rodzice, którzy potrafią przekazać swoim dzieciom akceptację dla porażek i rozwijanie własnych pasji, dają im największy dar – wolność bycia sobą.

Czy zawsze muszę być najlepszy? Aby syn i córka nie popełnili błędów swoich rodziców lekarzy… Presja na osiągnięcia dzieci i bycie najlepszym jest powszechna w wielu rodzinach, zwłaszcza w rodzinach, gdzie rodzicami są lekarze. Skąd my to znamy?

Presja na osiągnięcia dzieci jest zjawiskiem szczególnie widocznym w rodzinach, gdzie rodzice wykonują prestiżowe zawody, m.in. lekarza. Mój ukochany ojciec, wybitny lekarz, od zawsze marzył, abyśmy z siostrą poszli w jego ślady. Dla niego medycyna była nie tylko zawodem, ale życiową misją, którą realizował z pełnym poświęceniem.

Już jako siedmiolatek wiedziałem, że moje plany na przyszłość różnią się od jego oczekiwań. Fascynowała mnie medycyna, ale jednocześnie marzyłem o żeglarstwie i chciałem zostać lekarzem okrętowym. Choć ostatecznie zostałem lekarzem, moje marzenie o morzu pozostało w sferze wyobraźni, a dziś przypomina mi o nim karta wędkarska – symbol niespełnionych, lecz nadal żywych pragnień, które subtelnie wzbogacają moją codzienność. Moja siostra wybrała zupełnie inną drogę – została prawniczką. Chociaż nasze ścieżki życiowe się rozeszły, oboje mogliśmy podążać za własnymi pasjami, co było niezwykle cennym darem od naszych rodziców. Dali nam wolność wyboru, co pozwoliło nam odnaleźć własną tożsamość i nasze miejsce w świecie.

Niestety, wielu naszych znajomych takiej swobody nie miało. Zmuszeni do realizacji marzeń swoich rodziców, niektórzy z nich utknęli w zawodzie medycznym, zmagając się z codzienną frustracją i niechęcią do pracy, którą wykonują. Co gorsza, część z nich, wychowując własne dzieci, powiela błędy swoich rodziców. To bolesne, bo przecież tak ważne jest, aby nie przenosić własnych niepowodzeń na kolejne pokolenia. Szczególnie niepokoi zaburzenie równowagi między karierą a życiem rodzinnym, co może prowadzić do dalekosiężnych skutków.

Dzieci lekarzy często dorastają pod presją sukcesu, co negatywnie wpływa na ich zdrowie psychiczne. W rodzinach, gdzie zawód ten przechodzi z pokolenia na pokolenie, tradycja kształtuje ich postrzeganie własnej wartości, sukcesu i porażki.

Lekarze często mierzą sukces prestiżem zawodowym, uznaniem społecznym i finansowym. Jednak takie podejście może prowadzić do wypaczonego rozumienia wartości człowieka, co obciąża zarówno rodziców, jak i dzieci. Nadmierna presja może stać się przyczyną wypalenia, stresu i lęku przed porażką oraz problemów emocjonalnych. Dzieci dorastające w środowisku gloryfikującym sukces są szczególnie podatne na te zagrożenia. Warto zastanowić się, jakie koszty niesie ze sobą to, co nas „wzmacnia”, bo często to, co nas nie zabije, wcale nas nie wzmacnia, a wręcz osłabia.

Aby uniknąć powielania tych wzorców, kluczowe jest promowanie wartości takich jak uczciwość, wytrwałość, empatia i akceptacja błędów. Dzieci powinny nauczyć się, że ich wartość nie zależy wyłącznie od zewnętrznych osiągnięć, ale od cech wewnętrznych. Rodzice muszą pokazać im, że porażki są naturalnym elementem rozwoju i okazją do nauki.

W literaturze naukowej można znaleźć liczne wskazówki, jak skutecznie wychowywać dzieci w duchu zdrowego podejścia do sukcesu i porażki. Ważne są takie koncepcje jak „growth mindset”, które uczą, że zdolności można rozwijać, a błędy są nieodłącznym elementem procesu nauki. Źródła te dostarczają rodzicom, zwłaszcza lekarzom, narzędzi, by pomóc swoim dzieciom rozwijać silne wewnętrzne wartości i zdrowe podejście do życia. Życie nie jest wyścigiem, a sukces nie mierzy się liczbą osiągniętych celów czy prestiżem zawodowym. To, co naprawdę się liczy, to umiejętność czerpania radości z samej drogi, którą podążamy, niezależnie od tego, czy prowadzi nas ona ku oczekiwanym sukcesom, czy niespodziewanym wyzwaniom. Marzenia, nawet te niespełnione, nadają naszym dniom sens, a porażki uczą nas pokory i wytrwałości.

Dr n. med. Marek Derkacz, MBA
marekderkacz@interia.pl