Prawo na co dzień

Wszyscy pamiętamy falę prowokacji z udziałem ukrytych kamer i mikrofonów w gabinetach lekarskich, mających na celu podważenie zaufania społeczeństwa do lekarzy. Mniejsza o to, czy za zezwoleniem prokuratorskim, czy jako radosna twórczość zawistnych pacjentów. Wielu lekarzy zaczęło się zastanawiać, czy w gabinecie stomatologicznym można zamontować kamerę oraz rejestrować fonię w punkcie rejestracyjnym lub recepcji.

Odpowiedź z pozoru nie jest wcale taka prosta. Nie istnieje bowiem uregulowanie, które wprost zakazywałoby prowadzenia monitoringu w gabinecie, w którym wykonywane są zabiegi czy też rejestrowania głosu przy punkcie rejestracji w budynku podmiotu leczniczego, w tym w pomieszczeniach. To tylko potwierdza różnorodność stanowisk
istniejących w niniejszej kwestii. Czy zatem fakt braku zakazu wyrażonego w przepisach dla takiej praktyki, w teorii mógłby uprawniać podmioty lecznicze do zainstalowania monitoringu czy też rejestracji fonii na recepcji po spełnieniu określonych w przepisach wymogów, tj. przede wszystkim uzyskaniu zgody pacjenta na przetwarzanie jego danych osobowych. Prześledzili to prawnicy z sopockiej kancelarii prawniczej LEX SECURE, która stale współpracuje z Lubelską Izbą Lekarską

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz podczas udzielania świadczeń zdrowotnych ma obowiązek poszanowania intymności i godności osobistej pacjenta. Ponadto, na mocy art. 20 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta (dalej u.p.p.), pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności
w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. Odstępstwa od tej zasady muszą mieć szczególne uzasadnienie i podstawę. Podstawę do stosowania monitoringu skierowanego do pacjentów można upatrywać w treści art. 9 ust. 2 lit. h rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej RODO), który stanowi, że przetwarzanie danych wrażliwych, a więc tych o stanie zdrowia, jest dopuszczalne jeżeli przetwarzanie jest niezbędne do celów profilaktyki zdrowotnej lub medycyny pracy, do oceny zdolności pracownika do pracy, diagnozy medycznej, zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego, leczenia lub zarządzania systemami i usługami opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego.

Zdaniem prawników z LEX SECURE, do zastosowania monitoringu pacjentów istotny jest zatem cel, jakiemu miałby on służyć. Za dopuszczalną można bowiem uznać bieżącą obserwację sali przez lekarza lub pielęgniarkę np. na oddziale intensywnej terapii w celu ochrony stanu zdrowia, jednakże nie jest dopuszczalne stosowanie monitoringu w każdej sytuacji związanej z pacjentem i w każdym miejscu przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego.

Naruszenie zasad stosowania monitoringu wizyjnego stanowi naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych i przepisów dotyczących ochrony dóbr osobistych. W świetle art. 23 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.), dobra osobiste człowieka, takie jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność
mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Reasumując, osoby, których dane dotyczą (osoby nagrywane monitoringiem), powinny być świadome faktu prowadzenia wszelkiego rodzaju rejestracji, w tym monitoringu, a w szczególności posiadać szczegółowe informacje na temat miejsc objętych takim systemem. Przepisy prawa nie regulują niniejszej kwestii, natomiast w praktyce przyjęło się oznaczanie budynków/pomieszczeń specjalnymi tabliczkami „obiekt monitorowany”. Aby komunikat o monitoringu był powszechnie rozumiany (również dla obcokrajowców), informacja o nim może być np. przedstawiona w formie graficznej – poprzez umieszczenie odpowiednich piktogramów. Na takich tabliczkach powinny również być zawarte informacje o tym, kto jest administratorem danych (wraz ze wskazaniem
dokładnej nazwy i adresu). Jeśli nie jest to możliwe, osoba objęta monitoringiem musi mieć inną możliwość dowiedzenia się, kto jest administratorem sporządzanych nagrań.

W przypadku gdy dany obiekt jest monitorowany i informacje na ten temat (np. w postaci wyżej opisanych tabliczek) znajdują się przy wejściu do budynku/pomieszczenia, na działkę itp. decyzja danej osoby o wejściu na dany obiekt może być poczytywana jako dorozumiana zgoda na przetwarzanie danych osobowych. Osoba wchodząca na teren obiektu ma bowiem teoretyczną możliwość wyboru, czy wchodzi na teren obiektu przez co godzi się na przetwarzanie jej danych osobowych, czy nie wchodzi na teren obiektu, przez co zgody takiej nie wyraża.

opr. (ms)
na podstawie opinii
Lex Secure 24h Opieka Prawna
Komar-Komarowski Sp.k. w ramach umowy z Lubelską Izbą Lekarską