z prof. Tomaszem Żarnowskim, kierownikiem Kliniki Diagnostyki i Mikrochirurgii Jaskry UM w Lublinie i konsultantem wojewódzkim ds. okulistyki, rozmawia Jerzy Jakubowicz

• Minister zdrowia z dniem 1.04.2019 r. zniósł limit finansowy na operacje usunięcia zaćmy – ile osób w Lublinie i regionie wymaga operacji i jaki jest średni czas oczekiwania na zabieg?
– Liczba operacji rocznie w Polsce wynosi około 300 000, w tym 300 u dzieci. Średnia kolejka w kraju to maksymalnie 12 miesięcy, podobnie w Lublinie, a więc w kolejce oczekuje około 300 000 osób. Na Lubelszczyźnie robi się kilkanaście tysięcy zaćm rocznie i tyleż oczekuje w kolejce na zabieg. W klinice wykonuje się 3,5 tysiąca zaćm rocznie i wydaje na ten cel 8 milionów zł, a kolejka jest dłuższa niż przeciętnie w kraju (przekracza 1 rok), co wynika ze sporej renomy ośrodka. Generalnie ośrodki małe i nierenomowane już w tej chwili mają krótkie kolejki nawet do 3 miesięcy, a większe i renomowane ponad 12 miesięcy.

• Ile czasu potrzeba, aby zlikwidować kolejki i czy to jest w praktyce możliwe?
– Zaćma jest główną przyczyną ślepoty na świecie, na szczęście jest to ślepota uleczalna. Operacja zaćmy jest najskuteczniejszym zabiegiem w całej medycynie, w rozumieniu stosunku ceny zabiegu do uzyskanej poprawy jakości życia. Kwoty wydawane na zaćmę po uwolnieniu limitów, w odniesieniu do kwot wydawanych często bezsensownie w całej medycynie są niewielkie, na pewno nie spowodują żadnych perturbacji finansowych w okulistyce i poza nią, a przynoszą
zyski polityczne, bo są nośne medialnie. Ośrodki małe i prywatne mają duże chęci i możliwości zwiększania liczby operacji, lecz może je ograniczać mały dostęp do zainteresowanych pacjentów. Ośrodki
duże i zbiurokratyzowane mają także pewne możliwości zwiększenia liczby operacji, lecz jedynie przy zorganizowaniu operacji popołudniowych. Rozwój bazy okulistyczno-zabiegowej w kraju jest bardzo dobry, a szczególnie na Lubelszczyźnie, która przecież nie jest populacyjnie tak liczna, a jednak dzięki od lat doskonałemu szkoleniu liczba wysoko wykwalifikowanych chirurgów okulistów prawdopodobnie jest najwyższa w kraju. Mimo wszystko, przewiduje się, że w ciągu 1-2 lat kolejka spadnie do 3-6 miesięcy, co umożliwi wprowadzenie tzw. kolejki gwarantowanej i zahamuje operacje transgraniczne.

• Jaki kolejny krok powinno zrobić Ministerstwo Zdrowia?
– Myślę, że premiowanie ośrodków o najlepszej jakości usług oraz premiowanie ośrodków wykonujących zabiegi ambulatoryjnie lub w systemie jednego dnia. Zresztą ukrytym celem ministerstwa jest docelowo znaczne ograniczenie liczby łóżek okulistycznych w kraju. Utrzymywanie tak dużej liczby łóżek jest bowiem bardzo drogie – w Polsce jest ponad 3000 łóżek okulistycznych. Plan ten należy jednak przeprowadzić powoli i rozsądnie. Mało kto wie, że niektóre wielkie ośrodki okulistyczne w USA, Wielkiej Brytanii i Niemczech nie posiadają ani jednego łóżka okulistycznego!

• Z jakimi innymi problemami zmaga się nasza krajowa okulistyka?
– Są to problemy systemowe, np. okulistyka dziecięca (cała opieka nad dziećmi cierpi od 20 lat, nie tylko w okulistyce), czy jaskra, choć akurat w Lublinie mamy Klinikę Jaskry, której mam zaszczyt być kierownikiem i sytuacja na Lubelszczyźnie wydaje się być nieco lepsza niż w innych województwach, ze względu na pokaźną grupę wyszkolonego personelu. Należy poprawiać finansowanie procedur o 10-20 proc. w ośrodkach wykonujących ponad 300 zabiegów rocznie. Lublin znajduje się na 2-3 pozycji w kraju i jest szansa na lepsze finansowanie, co pozwoli alokować pewne kwoty na rozwój tej trudnej dziedziny okulistyki.

• W marcu był Pan w zagranicznej podróży służbowej, związanej z tematyką jaskry.
– W Asia-Pacific Academy of Ophthalmology w Bangkoku miałem wykład, na imienne zaproszenie w sesji głównej, na temat modyfikacji własnych w chirurgii jaskry. Główne problemy tam omawiane w odniesieniu do jaskry to rozwój mało inwazyjnej chirurgii jaskry oraz postępy we wczesnej diagnostyce jaskry. Natomiast pobyt w Klinice Okulistyki w Singapurze (SNEC) dotyczył rozmów na temat współpracy w zakresie badań genetyki jaskry, neuroprotekcji i nowych metod obrazowania po operacji zaćmy i jaskry. Współpraca jest kontynuowana od kilku lat, a jej kolejnym elementem będzie wspólnie zorganizowany Międzynarodowy Kurs Jaskry, 31.05-1.06.2019, który odbędzie się w Lublinie.