Powstaje Bank Mleka Kobiecego

z Moniką Wójtowicz-Marzec,koordynatorką ds. współpracy z innymi szpitalami Banku Mleka Kobiecego SPSK1 w Lublinie i kierowniczką Oddziału Noworodków Kliniki Położnictwa i Patologii Ciąży SPSK1 w Lublinie,rozmawia Anna Augustowska

• Skąd pomysł, aby w dobie tak intensywnej promocji karmienia piersią tworzyć Bank Mleka Kobiecego?
– Bank mleka kobiecego to nowoczesne laboratorium, którego zadaniem jest przygotowanie i przechowywanie mleka kobiecego przeznaczonego dla ciężko chorych noworodków, których mamy nie mogą w sposób wystarczający zapewnić pokarmu swoim dzieciom. Beneficjentami mleka z banku mleka kobiecego są przede wszystkim noworodki przedwcześnie urodzone, skrajnie niedojrzałe, których mamy mają zazwyczaj niewystarczającą laktację w pierwszych dniach po porodzie. Według ustalonych reguł pierwszeństwa w Polsce, mleko z banku mleka kobiecego może być przekazywane w następnej kolejności: noworodkom donoszonym, pozostającym w stanie ciężkim, noworodkom i niemowlętom przed i po operacji, dzieciom będącym pod opieką hospicjum i zdrowym noworodkom. Promocja karmienia piersią jest oczywiście naszym celem nadrzędnym a tworzenie banku mleka kobiecego jest sposobem realizacji programu WHO, zmierzającego do poprawy kondycji zdrowotnej społeczeństwa.
Poza tym nowy standard opieki okołoporodowej zawarty w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r., który obowiązuje od 1 stycznia 2019 roku, zaleca podmiotom leczniczym podawanie mleka z banku mleka kobiecego noworodkom przedwcześnie urodzonym, w tym o znacznej niedojrzałości, które nie mogą być karmione mlekiem biologicznej matki.

• Mleko kobiece to nie tylko pokarm?
– Mleko kobiece to żywa tkanka, która oprócz składników odżywczych, pierwiastków śladowych, zawiera składniki przeciwinfekcyjne, immunomodulujące i czynniki wzrostowe. Podawanie pokarmu kobiecego wpływa korzystnie na zmniejszenie ogólnej zachorowalności w grupie skrajnych wcześniaków, zmniejsza ryzyko posocznicy, poprawia tolerancję żywienia, zapobiega niedoborom żywieniowym i zaburzeniom neurorozwojowym. Dobrze udokumentowane dla dzieci urodzonych przedwcześnie jest zmniejszenie nawet o 77 proc. ryzyka martwiczego zapalenia jelit – typowej dla wcześniaków patologii przewodu pokarmowego, zwykle o ciężkim przebiegu, obarczonej poważnymi powikłaniami i wysoką śmiertelnością. U wcześniaków karmionych mlekiem kobiecym obserwuje się także mniejszy odsetek ponownych hospitalizacji. Żywienie mlekiem
kobiecym sprzyja profilaktyce chorób infekcyjnych, charakterystycznych dla wieku dziecięcego oraz chroni przed rozwojem wielu chorób cywilizacyjnych na późniejszych etapach życia, w tym otyłości, czy cukrzycy.
Promocja karmienia naturalnego powinna być aktywnie wspierana zarówno przez autorytety medyczne i społeczne, jak też przez organizatorów opieki zdrowotnej, zarówno lokalnie, jak też na poziomie krajowym. Zalecenie to współgra z wyceną NFZ stosowania przez podmioty lecznicze naturalnego mleka kobiecego – stawka dobowa stosowana przez NFZ przy żywieniu enteralnym mlekiem kobiecym wyceniania jest ok. 4-krotnie wyżej niż przy korzystaniu ze sztucznych mieszanek.

• Stworzenie banku to prawdziwe wyzwanie, tym bardziej że jesteście jedynym takim bankiem w województwie?
– Bank Mleka Kobiecego w SPSK1 w Lublinie to inicjatywa prof. Anny Kwaśniewskiej, która pełni funkcję kierowniczki Banku Mleka Kobiecego i Justyny Domosud, zastępczyni kierowniczki Banku Mleka oraz mojej osoby jako
koordynatorki współpracy między szpitalami. Bank Mleka Kobiecego w SPSK1 powstał dzięki częściowemu dofinansowaniu z Ministerstwa Zdrowia w ramach realizowania zadania „Odżywianie mlekiem kobiecym noworodków i niemowląt przez utworzenie sieci banków mleka kobiecego w roku 2018 r.”. Nasz szpital przeznaczył część środków własnych na zakup urządzeń laboratoryjnych oraz adaptację pomieszczeń. Z tego powodu zobowiązujemy się do przekazywania gromadzonego mleka nie tylko naszym pacjentom ale również, w zależności od naszych możliwości, jak największej liczbie ośrodków neonatologicznych w województwie lubelskim, które zechcą z nami współpracować.
Jednocześnie naszym zadaniem jest współpraca z rodzicami wcześniaka tak, aby jak najszybciej móc podawać mleko biologicznej mamy. Pozyskiwanie mleka matki, a zwłaszcza siary dla noworodków urodzonych przedwcześnie, wymaga właściwego przygotowania merytorycznego całego zespołu terapeutycznego, opiekującego się matką i noworodkiem
w szpitalu. W skład tego zespołu obok lekarza neonatologa, położnika oraz położnych powinni wchodzić konsultant/doradca laktacyjny, psycholog, neurologopeda i fizjoterapeuta.

• Teraz chyba najtrudniejsze zadanie – pozyskiwanie honorowych dawczyń?
– Oczywiście, aby móc przekazywać mleko gromadzone w naszym banku mleka do innych ośrodków, musimy starać się propagować ideę honorowego oddawania mleka wśród kobiet w połogu oraz edukować odpowiednio społeczeństwo, aby mleko z banku mleka kojarzyło się z wysokiej jakości lekiem biologicznym.
Rekrutacja dawczyń mleka jest jednym z najważniejszych aspektów prawidłowego funkcjonowania banku mleka kobiecego. Podawanie mleka kobiecego z banku mleka ma przynosić korzyści zdrowotne przy minimalizacji ryzyka. Honorowymi dawczyniami mleka mogą zostać kobiety będące w okresie laktacji, które dobrowolnie decydują się na nieodpłatne przekazywanie nadwyżek swojego pokarmu za pośrednictwem instytucji banku mleka kobiecego działającego w szpitalu.
Proces rekrutacji składa się z rozmowy z dawczynią, w której przeprowadza się dokładny wywiad obejmujący choroby zakaźne, choroby przewlekłe, nałogi, przyjmowanie leków, narażenie na związki toksyczne oraz styl życia. Dalszym etapem jest badanie położnicze oraz wykonanie badań z surowicy krwi w kierunku zakażeń oraz wstępna analiza składu i jakości mikrobiologicznej mleka matki. Dawczyni podlega regularnym badaniom co 3 miesiące i pozostaje w stałym kontakcie z nami w przypadku wątpliwości, co do jakości odciąganego mleka lub jej stanu zdrowotnego.
Honorowe dawczynie otrzymują od banku mleka laktator elektryczny z zestawem jałowych pojemników, do których przelewają swój pokarm i zamrażają w zamrażarce według przekazanej instrukcji. Co kilka tygodni kurier odbiera mleko od dawczyń z zachowaniem ciągłości termicznej i przekazuje do naszego banku mleka. Następnie mleko zostaje poddane obróbce termicznej, analizie składu i czystości mikrobiologicznej. Dzięki identyfikowalności mleka z banku mleka kobiecego zachowane są warunki bezpiecznego dzielenia się pokarmem. Każda butelka gotowego produktu jest zakodowana numerem dawczyni, zawartością podstawowych składników odżywczych oraz objętością porcji pokarmu.
W przypadku korzystania z mleka z banku mleka kobiecego przez inny podmiot leczniczy, niż ten, gdzie znajduje się laboratorium, konieczne jest podpisanie umowy na udostępnianie pasteryzowanego mleka kobiecego z banku mleka kobiecego.
Nasz bank mleka może jednoczasowo współpracować z 20 dawczyniami (tyle mamy własnych laktatorów). Uważam, że jesteśmy w stanie pomóc wszystkim wcześniakom rodzącym się w naszym województwie pod warunkiem, że będziemy mieli dawczynie. Szacuję, że będzie to około 100 skrajnych wcześniaków z masą ciała poniżej 1000 gramów na rok. I około 300-400 wcześniaków większych 1000-2000 g. Pozostałe dzieci mogą stanowić grupę ok. 50 pacjentów/rok. To oczywiście tylko wartości szacunkowe.
W imieniu zespołu Banku Mleka Kobiecego SPSK1 namawiam do współpracy wszystkich lekarzy, którzy mogą zachęcać karmiące mamy do dzielenia się pokarmem.

Bank Mleka Kobiecego w SPSK1 kontakt: tel. 518 130 703 www.spsk1bankmleka.wordpress.com