Lubelski wynalazek

Naukowcy z UMCS i Uniwersytetu Medycznego w Lublinie wspólnie opracowali preparat z płynu celomatycznego dżdżownicy Denrobaena veneta, który niszczy w badaniach in vitro komórki raka płuc A549 w 75-80%.

Urząd Patentowy RP wydał właśnie decyzję o udzieleniu patentu na ten wynalazek pt.: „Płyn celomatyczny dżdżownicy Dendrobaena veneta do zastosowania w leczeniu raka płuc” – poinformowała Aneta Adamska, rzeczniczka prasowa UMCS.

Od dawna wiadomo, że dżdżownice rażone prądem (ten zabieg ich nie uśmierca), wydzielają płyn o żółtym kolorze i charakterystycznym, ostrym zapachu – płyn celomatyczny. Płyn ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwnowotworowe.

Lubelscy naukowcy dowiedli, że płyn,po odpowiedniej obróbce
termicznej, wykazuje też efektywne działanie uszkadzające w stosunku do komórek nowotworowych płuc, a jednocześnie nie działa cytotoksycznie na prawidłowe nabłonkowe komórki oskrzeli oraz komórki fibroblastów skóry ludzkiej. Komórki nowotworowe wykazywały ograniczoną proliferację oraz ginęły w wyniku programowanej śmierci komórek – apoptozy. Przy zastosowaniu wielu technik mikroskopowych oraz badań molekularnych potwierdzono cytotoksyczne działanie badanego preparatu na poziomie in vitro.

– Wstępnie został scharakteryzowany skład chemiczny badanego preparatu, a obecnie trwają dalsze prace nad określeniem struktury związków wchodzących w jego skład – wyjaśniano w czasie konferencji prasowej.

Jak wyjaśniała prof. Jolanta Rzymowska z Katedry i Zakładu Biologii z Genetyką Uniwersytetu Medycznego w Lublinie,
preparat będzie poddawany teraz kolejnym badaniom, które wskażą, czy może być on wykorzystany do opracowania leku. – Jesteśmy na finiszu pierwszego etapu badań na komórkach, które są hodowane poza organizmem. Kolejny etap, który nas czeka, to badanie wpływu tych preparatów na organizm zwierząt laboratoryjnych. Trzeci etap wiąże się z podawaniem go ludziom.

Płyn działa toksycznie na komórki raka płuca A549 i prawidłowe komórki nabłonka oskrzelowego. Naukowcy z Zakładu Immunobiologii Wydziału Biologii i Biotechnologii UMCS szukali warunków, w których mogli wyeliminować cytotoksyczność na komórki prawidłowe, a jednocześnie zachować w jak największym stopniu aktywność przeciwnowotworową.

Jak tłumaczyła dr hab. Marta Fiołka z Zakładu Immunologii, udało się to
uzyskać po odpowiednim podgrzaniu płynu i uzyskaniu odpowiedniego stężenia białka w tym preparacie. Mechanizm selektywnego działania płynu celomatycznego – toksycznego na komórki rakowe i nietoksycznego na komórki prawidłowe – jest przedmiotem kolejnych badań.

Płyn celomatyczny pozyskiwany jest poprzez poddanie dżdżownicy krótkiemu szokowi elektrycznemu prądem o napięciu 4,5 V. Z jednego osobnika można uzyskać ok. 100 mikrolitrów płynu celomatycznego. Na tym etapie badań jest za wcześnie, aby określić, ile takiego płynu potrzeba byłoby do wyprodukowania leku. Nie wiadomo jeszcze np., w jakich stężeniach płyn będzie skuteczny w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych. Naukowcy współpracują z przedsiębiorstwem rolno-przemysłowym ze Słupska, by pozyskać dużą ilość dżdżownic, które dostarczałyby wystarczających ilości płynu celomatycznego do dalszych doświadczeń.

Badaczki hamują swój entuzjazm bo, jak podkreślała prof. Rzymowska, na tym etapie nie można jeszcze powiedzieć, że będzie to preparat terapeutyczny. To wciąż początkowa faza badań, które, co ważne, zmierzają nie tylko w kierunku walki z nowotworem płuc, ale też z rakiem szyjki macicy i jajników.

Wynalazek lubelskich naukowców został opatentowany przez Urząd Patentowy RP pod nazwą „Płyn celomatyczny dżdżownicy Dendrobaena veneta do zastosowania w leczeniu raka płuc”, a twórcami wynalazku są: dr hab. Marta Fiołka z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz prof. dr hab. Jolanta Rzymowska i dr Przemysław Kołodziej z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

aa