z prof. Maciejem Małeckim,ustępującym prezesem PTD, kierownikiem Kliniki Chorób Metabolicznych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, rozmawia Monika Bojarska-Łoś, diabetolog WSSz im. Wyszyńskiego w Lublinie, członek komitetu organizacyjnego zjazdu PTD

• W Polsce z powodu cukrzycy leczy się około 3 mln osób. Jak Pan Profesor ocenia leczenie poszczególnych typów cukrzycy w naszym kraju?
– To pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jeśli chodzi o cukrzycę typu 1, to wiele krajów, nawet bogatszych od nas, z uznaniem ocenia dostępność, jaką do nowoczesnych terapii mają nasi pacjenci. Mamy refundację prawie wszystkich insulin, oczywiście zauważamy tzw. współpłacenie, które dla pacjentów może być uciążliwe, ale w większości przypadków nie stanowi bariery w doborze terapii. Mamy w Polsce dobre programy pompowe dla dzieci i młodzieży do 26 r.ż., jest też częściowa refundacja sprzętu, czyli tzw. zużywalnych części do tych pomp oraz systemów do ciągłego monitorowania glikemii. Tego rodzaju sprzęt, w moim odczuciu, w obliczu postępu technologicznego, powinien być w perspektywie kilku lat dostępny dla każdego pacjenta z cukrzycą typu 1, bo poprawia on skuteczność i bezpieczeństwo terapii oraz jakość życia.
Natomiast w przypadku cukrzycy typu 2 – musimy to głośno powiedzieć – żadna nowoczesna terapia nie jest refundowana. Leki powszechnie dostępne w całej Europie, których cząsteczki obecne są na rynku w niektórych przypadkach od prawie dekady, w naszym kraju są nadal nierefundowane. To wielka strata dla pacjentów, bo wiemy, że szereg z tych leków przedłuża życie chorego. Pamiętajmy, że pacjenci z cukrzycą umierają za wcześnie, żyją średnio kilka, kilkanaście lat krócej niż pacjenci bez cukrzycy. Badania nie pozostawiają wątpliwości co do faktów naukowych na temat skuteczności nowoczesnych terapii, dlatego powinniśmy je proponować pacjentom.

• Polskie Towarzystwo Diabetologiczne na przestrzeni ostatnich lat wielokrotnie zajmowało stanowisko w sprawie refundacji leków nowszych generacji, stosowanych w leczeniu cukrzycy typu 2. Czy jest realna szansa na ich refundację?
– To pytanie do decydentów z Ministerstwie Zdrowia. PTD wielokrotnie zajmowało stanowisko w tej sprawie. Póki co bez znaczących efektów. Pozostaje mieć nadzieję, że w końcu nasz głos i nasze argumenty, oparte na twardych danych naukowych, przekonają tych, którzy podejmują decyzje. Chodzi w końcu o leki, które nie tylko obniżają poziom cukru, ale też wydłużają życie pacjentów, zmniejszają ryzyko zawału, czy też niewydolności nerek.
• W diabetologii obserwujemy znaczny rozwój nowoczesnych technologii. Jak Pan Profesor ocenia ten postęp i jak blisko jesteśmy wprowadzenia tzw. pętli zamkniętej w leczeniu cukrzycy?
– Ta pętla już właściwie istnieje. Na rynku są dostępne pompy, które zawierają już szereg zautomatyzowanych funkcji sterujących podaż insuliny. Kolejne modele są w trakcie rejestracji. Warto też wspomnieć, że co bieglejsi informatycznie pacjenci wzięli sprawę w swoje ręce i sami tworzą takie pompy. Czy nam się to podoba, czy nie, tacy pacjenci pojawiają się w naszych poradniach.

• Obecnie obowiązuje etiologiczna klasyfikacja cukrzycy wg WHO opublikowana w 1999 roku. W codziennej praktyce mamy czasami trudności w rozstrzygnięciu, z jakim typem cukrzycy mamy do czynienia u danego pacjenta. Czy w najbliższym czasie możemy spodziewać się wprowadzenia nowej klasyfikacji?
– Nie sądzę. Traktuję te publikacje raczej jako głos w dyskusji. W mojej ocenie obecny podział, który funkcjonuje od 1997 roku, dość dobrze spełnia swoją rolę, a środowisko – co nie jest bez znaczenia – jest do niego przyzwyczajone.

• Rozmawiamy w czasie obrad XX Zjazdu PTD, wśród uczestników jest wielu bardzo młodych lekarzy. Jest Pan Profesor wybitnym naukowcem, ale również lekarzem praktykiem, jakich wskazówek mógłby Pan Profesor udzielić naszym młodszym kolegom?
– Recepta na sukces zawodowy od wieków jest ta sama – praca, wytrwałość, konsekwencja, wiara w siebie. Warto pamiętać o tym, że leczymy człowieka, a nie jego wyniki; dobrze jest spojrzeć szerzej na otoczenie, w którym pacjent funkcjonuje – czy ma wsparcie rodziny, znajomych. Innymi słowy myśleć nie tylko o tym, jaką chorobę leczymy, ale przede wszystkim, jaki człowiek na nią choruje.
Prof. Maciej T. Malecki – kierownik Kliniki Chorób Metabolicznych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, dziekan Wydziału Lekarskiego CM UJ, 2015-2019 prezes PTD, specjalista chorób wewnętrznych, diabetologii, diagnostyki laboratoryjnej, endokrynologii, 1996-1999 staż w Joslin Diabetes Center w Bostonie afiliowanej przy Harvard Medical School, zajmuje się genetycznym podłożem cukrzycy monogenowej, cukrzycy typu 2 i jej powikłaniami, autor i współautor licznych prac naukowych, do 2017 roku ponad 3000 cytowań w piśmiennictwie światowym, członek EASD, ekspert EASD ds. cukrzycy etiologicznej, laureat wielu nagród naukowych i państwowych, publikacje w czołowych naukowych pismach świata, m.in. Nature Genetics, New England Yournal of Medicine, Diabetes, Diabetes Care, Stroke, recenzent m. in. Endocrine Review, Diabetes, Diabetes Care.