z prof. Robertem Rejdakiem, kierownikiem Kliniki Okulistyki Ogólnej UM w Lublinie, rozmawia Jerzy Jakubowicz

• Na czym polega witrektomia i kiedy powinna być stosowana?

– Witrektomia to zabieg mikrochirurgiczny, stosowany w wielu różnych schorzeniach siatkówki i ciała szklistego. Podczas zabiegu wykonuje się niewielkie nacięcia w twardówce, przez które operator wsuwa do wnętrza gałki ocznej specjalne instrumenty. Za ich pomocą wycina ciało szkliste. W trakcie zabiegu, w zależności od przyczyny, chirurg usuwa błony przedsiatkówkowe, wewnętrzną błonę graniczną (ang. ILM), przeprowadza laseroterapię, krioterapię, stosuje diatermię. Podczas operacji do wnętrza oka podawane są różne substancje w zależności od potrzeby. Na zakończenie zabiegu podawany jest specjalny gaz, który wypełnia gałkę oczną. Gaz ulega samoistnemu wchłonięciu po pewnym czasie. W bardziej skomplikowanych przypadkach, chirurg może podjąć decyzję o podaniu oleju silikonowego. Substancja ta, podobnie jak gaz wypełnia gałkę oczną, a ponieważ samoistnie się nie wchłania, zazwyczaj jest usuwana po pewnym czasie. Obecnie witrektomia może być wykonana bez użycia szwów, a nacięcia na twardówce same się zasklepiają i uszczelniają. Witrektomia bezszwowa jest możliwa dzięki mikronarzędziom do operacji okulistycznych. Obecnie podczas operacji witrektomii stosowane są narzędzia o bardzo małym przekroju wewnętrznym. Chirurg witreoretinalny posiada do wyboru 3 zestawy narzędzi do witrektomii bezszwowej, których średnica wewnętrzna (światła narzędzia) wynosi 0,65 mm – 23G, 0,5 mm – 25G, a nawet 0,4 mm – 27G. Główne wskazania do wykonania witrektomii to m. in. odwarstwienie siatkówki, czy krwotok do komory ciała szklistego. Dotychczas podczas jednego zabiegu witreoretinalnego chirurg korzystał z jednego „rozmiaru” narzędzi. Dobór instrumentarium zależy od patologii, jaka znajduje się we wnętrzu oka oraz w pewnym stopniu preferencji operatora.

• Na czym polega nowość, którą Pan wprowadził w tym zabiegu?

– Podczas jednego zabiegu stosowane są dwa zestawy narzędzi, o różnym świetle wewnętrznym. W ten sposób można połączyć 23G lub 25G z 27G (stąd nazwa – witrektomia hybrydowa). Ta technika jest niezwykle korzystna w bardzo skomplikowanych przypadkach, w których pożądane jest połączenie zalet, jakimi dysponuje witrektomia 23G, 25G z 27G. Użycie narzędzi o większym świetle wewnętrznym (23G, 25G) zwiększa efektywność i szybkość zabiegu.
Stosowane są one głównie do witrektomii centralnej. Dzięki czemu dochodzi do mniejszej traumatyzacji tkanek, a zabieg trwa krócej. Natomiast komponenta 27G umożliwia wykonanie najbardziej precyzyjnych procedur przy zapewnieniu największego bezpieczeństwa. Zabieg witrektomii hybrydowej wykonaliśmy jako pierwsi w Polsce. Przeszedł go 32-letni pacjent z cukrzycą typu 1, który zgłosił się do Kliniki Okulistyki Ogólnej UM w Lublinie z powodu nagłego pogorszenia ostrości widzenia. Badanie okulistyczne wykazało trakcyjne odwarstwienie siatkówki (w przebiegu proliferacyjnej retinopatii cukrzycowej). Zdecydowaliśmy się na operację łączoną, obejmującą usunięcie soczewki własnej pacjenta, wszczep soczewki tylnokomorowej oraz witrektomię hybrydową. W trakcie operacji zainstalowaliśmy trokary z zestawu 23G oraz jeden 27G. Przeprowadzono witrektomię centralną i bardzo dokładną obwodową. W celu lepszego uwidocznienia ciała szklistego użyliśmy triamcionolonu – jest to kortykosteroid, który działa również przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo, co jest dodatkowo korzystne u pacjenta cierpiącego na retinopatię cukrzycową proliferacyjną. Założenie dodatkowego trokaru pozwoliło na rozpoczęcie witrektomii czteroportowej, która umożliwia zastosowanie techniki dwuręcznej i zwiększenie bezpieczeństwa zabiegu. Podczas witrektomii czteroportowej oświetlenie pola operacyjnego instalowane jest przez jeden z trokarów we wnętrzu komory ciała szklistego – jest nazywane światłem żyrandolowym. W technice dwuręcznej chirurg w obu rękach operuje narzędziami (w witrektomii trzyportowej operator w jednej z rąk trzyma światłowód). Użycie jako czwartego portu trokaru 27G stworzyło nam tę tak zwaną „hybrydę” i pozwoliło na zastosowanie narzędzi z zestawu 27G, np. mikropensety. Mikropenseta 27G jest narzędziem bardzo precyzyjnym i pozwala ostrożnie, bez naruszania siatkówki, usunąć ILM oraz błony przedsiatkówkowe. U naszego pacjenta na koniec zabiegu, po osiągnięciu przyłożenia siatkówki do wnętrza oka, został podany olej silikonowy. Trokary zostały usunięte, a sklerotomie (nacięcia w twardówce po trokarach) nie były szyte. Trzy miesiące po zabiegu pacjent czuje się dobrze. Ostrość wzroku w oku operowanym znacznie się poprawiła. Oko goi się prawidłowo. W niedługim czasie planujemy witrektomię i usunięcie oleju silikonowego.