Marek Derkacz

W codziennej praktyce lekarskiej zdarza się, że pacjent pomimo wskazań do hospitalizacji nie zostaje do niej zakwalifikowany. Oczywiście, wśród wszystkich skierowań do szpitala pojawiają się te bardziej i mniej uzasadnione.

Podstawowym warunkiem uzasadnionej hospitalizacji jest brak możliwości osiągnięcia celu diagnostyki i leczenia w warunkach leczenia ambulatoryjnego. Tak więc, jeśli stan zdrowia chorego nie budzi większych zastrzeżeń, a diagnostykę, bez narażania chorego na niebezpieczeństwo utraty zdrowia i życia, można przeprowadzić w warunkach ambulatoryjnych, odmowa przyjęcia jest uzasadniona. Jednakże odmowa leczenia szpitalnego nie może być przekazana jedynie w formie ustnej, choć zdarza się, że jest to spotykana praktyka, najczęściej wynikająca z niewiedzy lekarzy kwalifikujących.

W przypadku odmowy przyjęcia pacjent powinien otrzymać pisemną informację o przyczynie odmowy, a decyzja odmowna musi być odnotowana w księdze odmów przyjęć. Zarówno pacjent, jak i kierujący go lekarz powinni znać przyczyny takiej decyzji. Warto również pamiętać, że każdy pacjent ma ustawowo zagwarantowane prawo wyboru szpitala, do którego może zgłosić się nawet z drugiego końca Polski, tak więc dyskwalifikacja ze względu na odległe miejsce zamieszkania jest niedopuszczalna. Z kolei szpital, nawet w przypadku braku miejsc, ma obowiązek wpisania zakwalifikowanego już do hospitalizacji chorego na tzw. listę osób oczekujących. W sytuacji, gdy możliwości udzielenia świadczenia zdrowotnego są odległe w czasie, a stan zdrowia chorego ulegnie pogorszeniu, szpital ma obowiązek wyznaczenia dla niego nowego, mniej odległego terminu przyjęcia. Osoby odpowiedzialne za kwalifikację chorych powinny również pamiętać, że szpital nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego choremu, będącemu w stanie zagrożenia życia lub zdrowia, nawet w sytuacji, gdy pacjent nie posiada ubezpieczenia zdrowotnego. W takiej sytuacji przyczyną odmowy nie może być również przekroczony limit świadczeń zakontraktowanych z NFZ.

Nieuzasadniona odmowa przyjęcia chorego do szpitala nie może być dowolną decyzją lekarza. W przypadku łamania prawa w tym zakresie, szpital może ponieść odpowiedzialność, zarówno za pogorszenie stanu zdrowia pacjenta, jak i za utrzymywanie się rozstroju zdrowia. Ponadto narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (czym można określić nieprzemyślaną decyzję o odmowie przyjęcia do szpitala pacjenta w stanie bezpośredniego zagrożenia życia) może stanowić podstawę odpowiedzialności nie tylko cywilnej zarówno szpitala, jak i lekarza, ale także odpowiedzialności karnej lekarza. Tym bardziej do odpowiedzialności może zostać pociągnięty lekarz, jeśli u pacjenta nastąpi skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, średniego lub nawet lekkiego „naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia”. Do odpowiedzialności karnej we wskazanych okolicznościach może również zostać pociągnięty przełożony lekarza kwalifikującego (jako tzw. sprawca polecający), który wydaje nieformalne i nieuzasadnione względami medycznymi polecenia „dyskwalifikacji” chorego.

W wyniku doznania uszczerbku na zdrowiu, będącego następstwem odmowy leczenia, pacjent może w postępowaniu cywilnym pozwać przede wszystkim placówkę medyczną, a także samego lekarza, którego decyzja doprowadziła do pogorszenia jego stanu zdrowia, przy czym dotyczy to głównie lekarza współpracującego na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowa zlecenie, działalność gospodarcza), gdyż pozycja prawna lekarza zatrudnionego na podstawie umowy o pracę jest uregulowana w sposób bardziej korzystny. Za powstałą szkodę pacjent może
żądać odszkodowania za koszty wynikłe np. z rozstroju zdrowia. Może również wystąpić
o zadośćuczynienie za ból i cierpienie fizyczne, a więc za doznaną krzywdę. Dodatkowo
w uzasadnionych przypadkach może również ubiegać się o rentę będącą wynikiem np. częściowej lub całkowitej utraty zdolności do zarobkowania.

Nieuzasadniona odmowa udzielenia świadczenia może być przyczyną zastosowania przez płatnika kary umownej nałożonej na szpital, co z kolei może być powodem dodatkowych obciążeń nałożonych przez pracodawcę na odpowiedzialnego za kwalifikację chorych lekarza.

Warto również pamiętać, że pacjent, któremu niesłusznie odmówiono przyjęcia do szpitala, może złożyć skargę u dyrektora placówki, jak również we właściwym oddziale NFZ lub zgłosić problem do organu sprawującego nadzór nad placówką medyczną oraz u rzecznika praw pacjenta.

Marek Derkacz

marekderkacz@interia.pl

konsultacja:
radca prawny Marcin Majdan