Pod koniec sierpnia 2017 r. prof. Robert Rejdak, kierownik Kliniki Okulistyki Ogólnej, na konferencji prasowej poinformował z uzasadnioną dumą, że po 20 latach prac, we współpracy z okulistami ośrodka lubelskiego i okulistami z Niemiec, a także z Kliniką Neurologii UM w Lublinie udało się opracować lek do leczenia jaskry w postaci doustnej.

Tabletką tą zainteresował się amerykański rynek farmaceutyczny i będzie w najbliższym czasie w sprzedaży w USA (w Polsce od wrześnie 2017 r.). Lek w sprzedaży będzie bez recepty, bo nie posiada żadnych działań ubocznych, ale może być stosowany tylko u dorosłych. Cytykolina bezpośrednio ochrania komórki siatkówki i struktury nerwu wzrokowego, dzięki temu działa nie tylko w takich schorzeniach jak jaskra, ale również w neuropatiach nerwu wzrokowego, czy w schorzeniach zwyrodnieniowych siatkówki. Profesor przypomina, że cytykolina w postaci doustnej wspomaga dotychczasowe leczenie (farmakoterapię kroplami, laseroterapię i techniki chirurgiczne), ale go nie zastępuje.

Prof. Robert Rejdak w nowej książce pod tytułem „Podstawy neuroprotekcji w jaskrze i chorobach zwyrodnieniowych siatkówki” szóstego tomu serii opracowań „Biblioteka okulisty praktyka”, przedstawił wyniki badań nad zastosowaniem cytykoliny u chorych na jaskrę, która jest drugą co do częstości chorobą oczu na świecie oraz główną przy­czyną nieodwracalnej ślepoty. Jaskrę obecnie określa się jako wieloczyn­nikową chorobę neurodegeneracyjną, w której dochodzi do postępującego zaniku komórek zwojowych siatkówki.

Najogólniej jaskrę można podzielić na: jaskrę pierwotną otwartego kąta, w której kąt tęczówkowo-rogówkowy jest otwarty (postać łagodna – ¾ przypadków jaskry) oraz jaskrę zamkniętego kąta (przebieg ciężki). Choroba nie jest ograniczona tylko do warstwy komórek zwojowych siatkówki i nerwu wzrokowego, ale także rozciąga się na całą siat­kówkowo-kolankowo-korową drogę wzrokową do kory wzrokowej.

Pierwsze doniesienia o leczeniu pacjentów z jaskrą pierwotną otwartego kąta domięśniowymi iniek­cjami cytykoliny opublikowano w 2002 roku. Wieloletnie obserwacje pokazały obiecujące wyniki terapii cytykoliną. W związku z tym, że iniekcje nie są preferowaną metodą leczenia u okulistycznych pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby, przetestowano
podawanie cytykoliny doustnie. Później wyniki podawania cytykoliny w domięśniowych iniekcjach lub doustnie porównano i okazało się, że te dwa typy terapii są sobie równe. Autorzy podsumowują, że leczenie cytykoliną wydaje się zatrzymywać progresję jaskry, ale nie jest to zjawisko trwałe i musi być okresowo powtarzane, by utrzymać pozytywny efekt. W oparciu o przedstawione wyniki można przypuszczać, że suplementa­cja doustna cytykoliny w dawce jedynie 500 mg CDP-choliny może istotnie zwolnić progresję degeneracji jaskrowej. Doustna cytykolina jest wolna od jakichkolwiek działań niepożądanych i dobrze tolerowana.

Warto nadmienić, że cytykolina przejawia nootropowe właści­wości, a jej przyjmowanie jest korzystne u pacjentów z subiektywnymi za­burzeniami pamięci oraz średnimi lub znamiennymi naczyniopochodnymi zaburzeniami kognitywnymi (zaburzenia procesów przetwarzania informacji, jakie zachodzą w układzie nerwowym). Przyjmowanie cytykoliny może przynieść ko­rzystne efekty w terapii jaskry oraz pozytywnie wpłynąć na stan neurologiczny pacjentów dotkniętych neuropatią jaskrową.

Według informacji od prof. Rejdaka, nazwa handlowa cytykoliny, która będzie dostępna w Polsce to axobrex, a cena ma wynosić ok. 36 zł za opakowanie. Czy lek będzie refundowany to zależy od Ministerstwa Zdrowia. Lek powinien być podawany na stałe, bo tylko wtedy mamy pewność, że uzyskamy pożądany, trwały efekt. Chory powinien przyjmować 2x dziennie po jednej tabletce.

Jerzy Jakubowicz