Urazy narządu wzroku u dzieci

z prof. Robertem Rejdakiem, kierownikiem Kliniki Okulistyki Ogólnej z Pododdziałem Okulistyki Dziecięcej UM w Lublinie, rozmawia Jerzy Jakubowicz

• Urazy narządu wzroku to nadal poważny problem medyczny.
– Tak, bo poza wynikającą z nich niepełnosprawnością wzrokową, charakteryzują się również istotnym wpływem na stan pacjenta pod względem psychologicznym i społecznym. Około 1,6 miliona osób na całym świecie jest niewidomych z powodu urazu gałki ocznej, a 2,3 miliona osób ma obustronnie znacznie obniżone widzenie z powodu urazu. Uraz oka stanowi 7 proc. wszystkich obrażeń całego ciała i 10-15 proc. wszystkich chorób oczu.

• W Lublinie znajduje się Ponadregionalne Centrum Leczenia Urazów Narządu Wzroku.
– W badaniach nad epidemiologią urazów oka, niestety, nie zaobserwowano żadnej tendencji spadkowej w częstości ich występowania w Polsce i na świecie. Szczególnie są na nie narażone dzieci. Obserwujemy niemal epidemię urazów narządu wzroku i dlatego tak ważne jest tworzenie wysoko wyspecjalizowanych placówek leczniczych. W naszym centrum leczymy dorosłych i dzieci po ciężkich urazach oczu. Zazwyczaj wstępne zaopatrzenie urazu zostaje przeprowadzone w miejscu zamieszkania pacjenta, a następnie pacjent kierowany jest do kliniki. Dysponujemy najnowszymi, uznawanymi na świecie, metodami diagnostycznymi i operacyjnymi. Bardzo często pourazowi pacjenci wymagają wieloetapowego leczenia. W przypadku dzieci bardzo istotne jest, po zakończeniu leczenia operacyjnego, kontrolowanie stanu anatomicznego i funkcjonalnego narządu wzroku oraz ewentualne leczenie niedowidzenia.

• W jakim wieku najczęściej występują urazy i jakie są ich główne przyczyny.
– Amerykańska Akademia Pediatrów donosi, że 66 proc. wszystkich urazów oczu występuje u osób w wieku 16 lat lub młodszych, z najwyższą częstotliwością między 9 a 11 rokiem życia. Większość urazów oczu występuje u chłopców ze względu na ich bardziej aktywną naturę – spędzanie większej ilości czasu na wolnym powietrzu i częstsze
wybieranie ryzykownych sportów w porównaniu z dziewczętami. Lato sprzyja urazom, zwłaszcza u młodszych dzieci i dlatego powinny one być pod stałą opieką starszych osób, bo nigdy nie wiemy, kiedy niewinna z pozoru zabawa może doprowadzić do tragedii. Większość badań nie wykazała istotnej statystycznie różnicy między oczami dotkniętymi chorobą, a zdrowymi.

• Na okulistycznej izbie przyjęć większość pacjentów z urazami to dzieci, czy dorośli?
– Różne badania wykazały, że dzieci stanowią 12,5-33,7 proc. wszystkich zgłoszeń na okulistycznej izbie przyjęć z powodu nagłego urazu oka. Uraz jest wyraźnie jedną z najważniejszych możliwych przyczyn ślepoty dziecięcej. Częstość hospitalizacji z powodu urazu narządu wzroku jest różna w poszczególnych krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się, w tych ostatnich – cztery razy więcej. Leczenie urazów oczu u dzieci wymaga ogromnego doświadczenia i jest bardziej skomplikowane niż u dorosłych ze względu na utrudnioną współpracę, a także możliwość wystąpienia niedowidzenia, co ma wpływ na końcowy efekt leczenia.

• Gdzie najczęściej występują urazy?
– Urazy najczęściej mają miejsce w domu (58 proc.), w wyniku wypadków komunikacyjnych (6 proc.), natomiast bardzo rzadko w szkole i przedszkolu (ok. 1 proc.). Obiekty, którymi dzieci doznają urazu są dużo bardziej różnorodne niż u dorosłych. Zdarza się, iż dziecku w trakcie prac ręcznych wbiją się w oko ostro zakończone nożyczki lub nóż. Często podczas zabawy w trafianie do celu, uderzy w oko lub wbije się do oka rzutka lub plastykowa kulka z pistoletu. Niekiedy rodzice podają, że dziecko podczas spaceru przewróciło się na patyk, który trafił w oko. Wszystkie te sytuacje są wielkimi tragediami rodzinnymi. Przebijające urazy gałki ocznej najczęściej zdarzają się w grupie wiekowej 3-6 lat (32 proc.), następnie 6-9 lat (25 proc.).